Viêm mũi xoang: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa
Viêm mũi xoang là một trong những bệnh lý đường hô hấp trên phổ biến, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Với khí hậu nhiệt đới ẩm như ở Việt Nam, cùng môi trường sống ngày càng ô nhiễm, số ca mắc viêm mũi xoang ngày càng gia tăng, đặc biệt là vào thời điểm giao mùa. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về viêm mũi xoang, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
Viêm mũi xoang (còn gọi là viêm xoang) là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi. Xoang là các khoang rỗng nằm trong xương sọ và xung quanh hốc mũi, có nhiệm vụ làm ấm, lọc và làm ẩm không khí trước khi đi vào phổi. Khi bị viêm, lớp niêm mạc trong các xoang bị sưng tấy, tiết dịch và gây tắc nghẽn các lỗ thông xoang.
Bệnh có thể chia thành 2 loại chính:
• Viêm mũi xoang cấp tính: thường khởi phát đột ngột, kéo dài dưới 4 tuần.
• Viêm mũi xoang mạn tính: kéo dài trên 12 tuần, có thể tái phát nhiều lần trong năm.
Có nhiều yếu tố góp phần gây ra viêm mũi xoang, bao gồm:
• Vi khuẩn, virus (như Rhinovirus, Influenza virus) là nguyên nhân phổ biến gây viêm xoang cấp.
• Nhiễm nấm có thể là nguyên nhân của viêm xoang mạn ở người có hệ miễn dịch suy giảm.
• Dị ứng thời tiết, phấn hoa, lông thú, khói bụi hoặc hóa chất làm kích thích niêm mạc mũi và dẫn đến viêm mũi xoang dị ứng.
• Vách ngăn mũi lệch, polyp mũi hoặc hẹp lỗ thông xoang khiến dịch không thoát được ra ngoài, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Ô nhiễm không khí, khói thuốc lá, hóa chất công nghiệp làm tổn thương lớp niêm mạc mũi, gây viêm nhiễm kéo dài.
• Người bị bệnh tiểu đường, HIV/AIDS hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao bị viêm xoang kéo dài.
Triệu chứng của viêm mũi xoang có thể khác nhau tùy theo mức độ cấp tính hay mạn tính, nhưng thường gặp nhất bao gồm:
• Người bệnh thường xuyên bị nghẹt mũi, chảy dịch mũi trong hoặc đặc, có màu vàng hoặc xanh.
• Đau nhức quanh trán, gò má, vùng giữa hai mắt hoặc sau gáy (tùy theo xoang bị viêm). Cơn đau thường nặng hơn khi cúi đầu hoặc buổi sáng sớm.
• Mất hoặc giảm khả năng ngửi mùi do dịch nhầy làm tắc đường dẫn khí.
• Ho do dịch chảy xuống họng, thường nặng hơn vào ban đêm.
• Viêm xoang cấp có thể gây sốt nhẹ đến cao, người bệnh cảm thấy mệt mỏi, uể oải.
Để chẩn đoán chính xác viêm mũi xoang, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp:
1. Khám lâm sàng
• Dựa vào mô tả triệu chứng, tiền sử bệnh và khám vùng mũi – mặt bằng dụng cụ chuyên dụng.
2. Nội soi mũi xoang
• Dùng ống nội soi đưa vào mũi để quan sát bên trong các xoang, phát hiện các bất thường như polyp, dịch viêm, dị hình vách ngăn.
3. Chẩn đoán hình ảnh
• Chụp X-quang xoang: giúp đánh giá tình trạng dịch trong xoang.
• Chụp CT scan: thường được chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ viêm xoang mạn tính hoặc chuẩn bị phẫu thuật.
4. Xét nghiệm dịch mũi
• Đôi khi cần lấy mẫu dịch mũi để xác định loại vi khuẩn, từ đó lựa chọn kháng sinh phù hợp.
Tùy vào mức độ và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp:
• Thuốc kháng sinh: chỉ dùng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn.
• Thuốc xịt mũi corticoid: giảm viêm, giảm phù nề niêm mạc xoang.
• Thuốc kháng histamin: trong trường hợp viêm xoang do dị ứng.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: giúp giảm triệu chứng.
• Giúp làm sạch dịch nhầy, giảm tắc nghẽn và hỗ trợ phục hồi niêm mạc mũi.
• Chỉ định khi điều trị nội khoa không hiệu quả hoặc có các bất thường giải phẫu như polyp mũi, vách ngăn lệch, hẹp lỗ thông xoang.
• Phẫu thuật nội soi mũi xoang giúp loại bỏ ổ viêm, thông khí các xoang bị tắc nghẽn.
Để giảm nguy cơ mắc viêm mũi xoang hoặc tái phát, cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:
1. Giữ gìn vệ sinh mũi – họng
• Vệ sinh mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý, đặc biệt sau khi tiếp xúc với khói bụi hoặc hóa chất.
2. Tăng cường hệ miễn dịch
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống đủ nước, bổ sung vitamin C.
• Ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.
3. Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng
• Như khói bụi, phấn hoa, lông thú cưng, nấm mốc, hóa chất mạnh...
4. Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh
Đặc biệt là vùng mũi – họng. Tránh để cơ thể bị nhiễm lạnh đột ngột.
5. Điều trị dứt điểm các bệnh tai – mũi – họng khác
Như viêm amidan, viêm VA, viêm họng mãn tính... vì đây có thể là nguồn lây lan vi khuẩn gây viêm xoang.
6. Khám tai – mũi – họng định kỳ
Đặc biệt với người có tiền sử viêm xoang mạn tính hoặc dị ứng. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp kiểm soát bệnh tốt hơn.
Viêm mũi xoang là bệnh lý phổ biến, gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị đúng cách, bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả và hạn chế tái phát. Việc giữ gìn vệ sinh mũi họng, tránh tiếp xúc với tác nhân gây hại, tăng cường miễn dịch và thăm khám định kỳ là những biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng rất quan trọng.
Nếu bạn đang gặp các triệu chứng nghi ngờ viêm mũi xoang, hãy đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa tai – mũi – họng để được thăm khám và tư vấn kịp thời.
………………………………………………….
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TTH VINH
Số 105 Lý Thường Kiệt, TP Vinh, Nghệ An
Fanpage: Bệnh viện Đa khoa TTH Vinh
Trực cấp cứu 24/7: 0976.295.115
Điện thoại CSKH: 0948.66.22
