Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa hiệu quả nhất
Theo kết quả khảo sát, ở Việt Nam có khoảng 63.8% nam giới trên 60 tuổi mắc tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Ở nam giới trong độ tuổi 80 - 90 thì con số này lên tới 90%. Loại bệnh này gây tắc nghẽn cổ bàng quang nhưng đa phần không nhất thiết phải phẫu thuật mà có thể điều trị nội khoa. Trong bài viết này Bệnh viện Đa khoa TTH Vinh sẽ cung cấp cho bạn toàn bộ thông tin liên quan đến căn bệnh này.
Tuyến tiền liệt là một tuyến thuộc hệ sinh dục nam, cùng với những túi tinh nằm ngay cửa ngõ của bàng quang, bao quanh ống niệu đạo. Tuyến gồm 2 thùy có kích thước nhỏ như hạt đậu, bắt đầu phát triển to ra từ tuổi dậy thì, có hình dạng giống như hạt dẻ và có trọng lượng khoảng 20g vào tuổi trưởng thành (khoảng 30 tuổi).
Tuyến nằm ở phần sau - dưới khớp mu, ngay trên hành tiết niệu sinh dục và trước bóng trực tràng, sau dưới bàng quang, xung quanh đầu gân của niệu đạo. Do đó nên có thể thăm khám tuyến tiền liệt qua đường hậu môn bằng tay.
Tuyến tiền liệt có hai chức năng, đó là:
• Chức năng sinh dục: Đây là chức năng chính, tiết ra chất dịch góp phần tạo ra tinh dịch làm môi trường vận chuyển tinh trùng
• Chức năng vận chuyển: Cả 2 đường dẫn tinh và dẫn nước tiểu đều qua tuyến tiền liệt, nên tuyến tham gia vào quá trình xuất tinh và tiểu tiện
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hay tăng sinh tiền liệt tuyến là một u lành thường gặp ở nam giới trong độ tuổi trung niên và kích thước tăng dần theo tuổi. Đây là một dạng bệnh lý tuy không gây tử vong nhưng có thể làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu để bệnh kéo dài sẽ ảnh hưởng nặng nề đến các cơ quan khác.
Đến hiện tại vẫn chưa thể kết luận chính xác nguyên nhân gây bệnh. Nhưng các nghiên cứu cho thấy có mối liên quan chặt chẽ giữa tình trạng này với tuổi tác và những thay đổi nội tiết liên quan đến tuổi bao gồm Androgen lưu hành và dihydrotestosteron.
Bệnh này không xảy ra ở nam giới đã bị cắt tinh hoàn hoặc tinh hoàn mất chức năng từ trước khi dậy thì. Ở bệnh nhân tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, nếu cắt tinh hoàn sẽ gây teo biểu mô tuyến tiền liệt.
Tuyến tiền liệt và vỏ tuyến tiền liệt có cấu tạo gồm tổ chức đệm và tổ chức tuyến , có sự cân bằng giữa 2 tổ chức này. Khi tổ chức sợi và tổ chức liên kết nhiều hơn sẽ phát triển thành các u lành. Phân tích cho thấy dấu hiệu tiên phát của bệnh là phì đại tổ chức đệm, quá sản tổ chức sợi và tổ chức liên kết, giảm chức năng tuyến nên còn gọi là u xơ tuyến tiền liệt.
Trong tổ chức tuyến tiền liệt có hệ thống thần kinh tự động gây co thắt khi bị kích thích, là ơi tập trung nhiều rất nhiều thụ cảm a aldrenergic điều phối sự co thắt cơ trơn. Vì vậy tồn tại 2 cơ chế gây tắc nghẽn đường tiểu. Tuyến tiền liệt phì đại, chèn ép vào niệu đạo, cản trở đường tiểu gây tắc nghẽn. Và tuyến tiền liệt phì đại kích thích những cảm thụ quan a aldrenergic, tạo phản xạ co thắt cơ trơn co thắt cổ bàng quang và niệu đạo gây ra triệu chứng kích thích.
Bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt gây ra tình trạng rối loạn đi tiểu biểu hiện bằng hội chứng kích thích và hội chứng bế tắc đường tiểu dưới.
• Hội chứng bế tắc bao gồm bí tiểu, tiểu phải rặn, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu,... Người bệnh luôn có cảm giác đi tiểu không hết
• Hội chứng kích thích bao gồm tiểu lắt nhắt, tiểu gấp, tiểu đêm. Bệnh nhân có thể không nhịn được đi tiểu, sinh són tiểu,... Những triệu chứng này giống với triệu chứng của các nguyên nhân khác gây tắc đường tiểu như ung thư bàng quang, giảm áp lực bàng quang do cơ chế thần kinh hoặc nhiễm khuẩn tiết niệu
Các triệu chứng trên được đánh giá theo bảng điểm quốc tế IPSS dùng để đánh giá và theo dõi rối loạn tiểu tiện ở bệnh nhân. Sự cản trở đường tiểu sẽ làm cho bệnh nhân không đái được hết, nước tiểu tồn đọng nhiều gây nhiễm trùng đường tiết niệu và sỏi bàng quang. Hơn nữa, áp lực trong bàng quang tăng lên có thể dẫn đến phì đại cơ bàng quang, ứ nước ở thận và túi thừa bàng quang.
Có thể chẩn đoán tăng sinh tiền liệt tuyến bằng các cách sau:
• Khám trực tràng
Phương pháp này được đánh giá là đơn giản nhất, ít tốn kém và tiết kiệm thời gian, hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm của bác sĩ. Bình thường tuyến tiền liệt hình quả tim, to bằng hạt dẻ, nền tương ứng với cổ bàng quang và đỉnh tựa lên vách ngăn tiết niệu - sinh dục. Đa số bệnh nhân có thể sờ thấy được đường chu vi của tuyến tiền liệt qua thành trước trực tràng, sờ nắn có thể xác định được giới hạn nền của tuyến tiền liệt.
• Siêu âm
• Siêu âm bụng: cho kết quả tốt về hình ảnh và trọng lượng của tuyến, đồng thời đo được thể tích nước tiểu tồn lưu trong bàng quang
• Siêu âm tuyến tiền liệt: hình ảnh tuyến tiền liệt có thể to nhỏ khác nhau, trọng lượng từ 20gr đến hàng trăm gr. Trong trường hợp tăng sinh lành tính, tuyến thường vẫn giữ được hình cân đối, nhưng đôi khi có thể phát triển mất cân đối nổi trội ở một thùy. U to dần làm biến dạng làm cho tuyến tiền liệt có khuynh hướng trở thành hình cầu. Thùy giữa làm thành một khối lồi vào trong bàng quang ở phần trên của tuyến
• Soi bàng quang cũng có thể đánh giá được sự tắc nghẽn đường tiết niệu nhưng phương pháp này không được đánh giá cao vì khó quan sát được cổ bàng quang và niệu đạo
• Siêu âm qua ngả trực tràng sẽ cho kết quả chính xác nhất về tuyến tiền liệt. Hiện nay chưa có bằng chứng rõ ràng liên quan giữa tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt và ung thư tuyến tiền liệt. Ung thư tuyến tiền liệt có thể phát hiện được qua thăm khám trực tràng, nếu sờ thấy u phát triển thành nhân cứng ở sau bên của vùng ngoại vi tuyến tiền liệt
• Sinh thiết tuyến tiền liệt
• Khi phát hiện các khối u hoặc các bất thường khác trong quá trình thăm khám trực tràng bằng ngón tay, bác sĩ cũng sẽ tiến hành chụp cộng hưởng từ MRI tuyến tiền liệt xem có tổn thương PI-RADS 4 hoặc 5 hay không, sinh thiết tuyến tiền liệt để khẳng định những nghi ngờ
• Bệnh nhân sẽ được gây tê tại chỗ vào tuyến tiền liệt. Tiến hành sinh thiết lấy từ 10 - 12 mẫu dưới hướng dẫn của siêu âm bằng dụng cụ chuyên biệt
Hiện nay, khoảng 95% trường hợp phẫu thuật cắt đốt nội soi bướu lành tuyến tiền liệt được thực hiện qua nội soi niệu đạo. Phẫu thuật thực hiện với gây tê tủy sống hoặc gây mê nhẹ. Đây là phương pháp đơn giản, hiệu quả, ít tai biến, ít chảy máu và thời gian phục hồi nhanh chóng nên được các nước Âu – Mỹ đánh giá là tiêu chuẩn vàng hiện nay. Phẫu thuật sẽ được chỉ định khi bướu tuyến tiền liệt có thể tích tuyến dưới 80cm3.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TTH VINH
Số 105 Lý Thường Kiệt, phường Thành Vinh, Nghệ An
Fanpage: Bệnh viện Đa khoa TTH Vinh
📞 Trực cấp cứu 24/7: 02386.627.888
📱 CSKH: 0948.95.66.22 | Tư vấn thai sản: 0911.853.966
