Bệnh đau xương khớp ở người già: Nguyên nhân và cách phòng ngừa
Tuổi càng cao, cơ thể càng lão hóa và suy yếu, trong đó hệ thống xương khớp là một trong những cơ quan chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất. Bệnh đau xương khớp ở người già không chỉ gây đau đớn, khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, khả năng vận động và sức khỏe toàn thân. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa sẽ giúp người cao tuổi sống khỏe mạnh và chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân.
Đau xương khớp là một trong những tình trạng phổ biến nhất ở người cao tuổi, với biểu hiện là cảm giác đau nhức, cứng khớp, vận động khó khăn ở các khớp như đầu gối, vai, cổ tay, hông, cột sống…
Về mặt y học, đây là hệ quả của quá trình thoái hóa mô sụn, xương dưới sụn và dịch khớp, dẫn đến tổn thương các khớp theo thời gian. Ngoài ra, đau xương khớp ở người già có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý như:
• Thoái hóa khớp
• Viêm khớp (viêm khớp dạng thấp, viêm khớp gout…)
• Loãng xương
• Thoát vị đĩa đệm, gai cột sống
• Chấn thương cũ không hồi phục hoàn toàn
Đây không chỉ là “dấu hiệu lão hóa thông thường” mà còn là nguyên nhân gây suy giảm vận động, mất độc lập trong sinh hoạt hằng ngày nếu không được kiểm soát sớm.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau xương khớp ở người lớn tuổi, trong đó phổ biến nhất bao gồm:
1. Quá trình lão hóa tự nhiên
Theo thời gian, sụn khớp bị bào mòn, mật độ xương giảm dần, dịch khớp tiết ra ít hơn khiến khớp không còn linh hoạt. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến thoái hóa khớp ở người cao tuổi.
2. Thiếu vận động hoặc vận động sai cách
Việc ít vận động, ngồi nhiều, nằm lâu, hoặc lao động nặng nhọc kéo dài cũng làm cho khớp dễ bị khô cứng, tổn thương.
3. Chế độ dinh dưỡng không hợp lý
Thiếu canxi, vitamin D, omega-3, collagen type II... là yếu tố góp phần làm xương yếu và dễ gãy, dễ viêm.
4. Chấn thương xương khớp
Những chấn thương cũ ở thời trẻ (gãy xương, bong gân, trật khớp...) nếu không điều trị triệt để có thể để lại di chứng về sau.
5. Mắc các bệnh lý mãn tính
Một số bệnh như viêm khớp dạng thấp, gout, loãng xương, tiểu đường cũng là tác nhân gây tổn thương khớp.
6. Di truyền và yếu tố cơ địa
Nếu trong gia đình có người thân bị bệnh khớp mãn tính thì nguy cơ mắc bệnh của người lớn tuổi cũng cao hơn.
Tình trạng đau nhức xương khớp không chỉ gây cảm giác khó chịu, đau đớn kéo dài, mà còn dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời:
1. Giảm khả năng vận động
Người bệnh có thể khó khăn khi đi lại, leo cầu thang, ngồi xổm, cúi người hoặc cầm nắm đồ vật, làm mất đi tính độc lập trong sinh hoạt hằng ngày.
2. Suy giảm chất lượng cuộc sống
Đau nhức liên tục khiến người bệnh khó ngủ, chán ăn, dễ mệt mỏi, từ đó ảnh hưởng đến tinh thần và sức khỏe toàn thân.
3. Biến dạng khớp
Một số trường hợp viêm khớp mãn tính lâu ngày có thể gây biến dạng khớp, teo cơ, lệch trục xương, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng vận động.
4. Tăng nguy cơ té ngã và gãy xương
Người lớn tuổi đau xương khớp thường kém linh hoạt, dễ mất thăng bằng, đặc biệt là khi thay đổi tư thế đột ngột, dễ té ngã, gãy xương, nhất là xương hông và cổ xương đùi.
Việc điều trị đau xương khớp cần được cá nhân hóa theo từng nguyên nhân và mức độ bệnh. Dưới đây là một số biện pháp thường được áp dụng:
1. Điều trị bằng thuốc
• Thuốc giảm đau, chống viêm: paracetamol, ibuprofen, diclofenac...
• Thuốc hỗ trợ khớp: glucosamine, chondroitin, collagen type II không biến tính...
• Thuốc đặc trị: như thuốc điều chỉnh miễn dịch trong viêm khớp dạng thấp, colchicin trong gout (cần theo chỉ định của bác sĩ).
Không tự ý dùng thuốc kéo dài, đặc biệt là nhóm chống viêm không steroid (NSAIDs) vì có thể gây loét dạ dày, tổn thương gan thận.
2. Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng
Các phương pháp như: chườm nóng, chiếu đèn hồng ngoại, xoa bóp, tập vận động trị liệu, điện xung, siêu âm trị liệu… giúp giảm đau, tăng cường lưu thông máu, duy trì độ linh hoạt của khớp.
3. Phẫu thuật (trong một số trường hợp nặng)
Phẫu thuật thay khớp hoặc chỉnh hình khớp có thể được cân nhắc khi khớp đã tổn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.
4. Liệu pháp hỗ trợ
• Châm cứu, bấm huyệt, yoga trị liệu (dưới sự hướng dẫn của chuyên gia).
• Thay đổi thói quen sinh hoạt: ngồi đúng tư thế, tránh mang vác nặng, nghỉ ngơi hợp lý.
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh xương khớp khi về già, người lớn tuổi cần chú ý những điều sau:
1. Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý
• Ăn uống đầy đủ canxi, vitamin D, omega-3, collagen… từ sữa, cá, trứng, rau xanh, hải sản.
• Hạn chế thực phẩm giàu purin như phủ tạng động vật, hải sản, giảm nguy cơ gout.
• Uống nhiều nước và tránh rượu bia, thuốc lá – những yếu tố làm tăng viêm và giảm mật độ xương.
2. Tăng cường vận động phù hợp
• Tập thể dục nhẹ nhàng hằng ngày như đi bộ, bơi lội, đạp xe tại chỗ, thái cực quyền…
• Tránh ngồi hoặc nằm một chỗ quá lâu để khớp không bị cứng.
3. Kiểm soát cân nặng
Thừa cân, béo phì gây tăng áp lực lên các khớp chịu tải như đầu gối, hông, cổ chân, từ đó làm nặng thêm các triệu chứng đau khớp.
4. Khám sức khỏe định kỳ
Việc khám và tầm soát sớm giúp phát hiện những tổn thương khớp tiềm ẩn, từ đó can thiệp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Đau xương khớp ở người cao tuổi không chỉ là vấn đề tuổi tác mà còn là cảnh báo về sức khỏe xương khớp suy yếu, cần được quan tâm và điều trị đúng cách. Thay vì chịu đựng đau nhức kéo dài, người lớn tuổi hoàn toàn có thể chung sống khỏe mạnh với tuổi già bằng chế độ sinh hoạt khoa học, dinh dưỡng hợp lý và sự đồng hành của các phương pháp y học hiện đại.
………………………………………………….
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TTH VINH
Số 105 Lý Thường Kiệt, TP Vinh, Nghệ An
Fanpage: Bệnh viện Đa khoa TTH Vinh
Trực cấp cứu 24/7: 0976.295.115
Điện thoại CSKH: 0948.66.22
